جدیدترین گزارش انجمن VC نشان می‌دهد مبلغ کل قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال 1400 از سوی 36عضو، 2214 میلیارد تومان اعلام بوده است. همچنین بر اساس این گزارش، میانگین هر قرارداد سرمایه‌گذاری 7 میلیارد تومان بوده است. برای درک بهتر این رقم، باید بدانید که یک خودرو تویوتا لندکروزر 10 ساله، بیش از 7 میلیارد تومان در بازار ایران معامله می‌شود.
انجمن صنفی کارفرمایی صندوق‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور در دی ماه 1391 شروع به کار کرد. «شبکه‌سازی»، «حمایت و مشاوره» و «آموزش و توانمندسازی» از جمله خدماتی است که انجمن VC ارائه می‌کند. خدمات مالی آن نیز شامل سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تسهیلات و ضمانت‌نامه است.
بنابر جدیدترین گزارش این انجمن، تعداد اعضای آن به 104 عضو رسیده است که بیشترین اعضای آن را صندوق پژوهش و فناوری و شرکت‌های خصوصی تشکیل می‌دهند.
البته بخش‌های بسیاری از این گزارش شامل تمامی اعضا نمی‌شود. به طور مثال برای توزیع جغرافیایی اعضای انجمن از داده‌های 64 عضو استفاده شده که نشان می‌دهد بیش از 65درصد آن‌ها در استان تهران فعالیت دارند.
همچنین براساس داده‌های نیمی از اعضا، سرمایه ثبتی 57درصد اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کمتر از 10 میلیارد تومان گزارش شده است.
42درصد سرمایه‌گذاری‌ها کمتر از یک میلیارد تومان بوده است
اعضای انجمن VC به چهار شیوه سرمایه‌گذاری خطرپذیر مستقیم در استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور، سرمایه‌گذاری خطرپذیر در پروژه‌ها مثل کرادفاندینگ، سرمایه‌گذاری خطرپذیر غیرمستقیم مثل مشارکت در تاسیس صندوق جسورانه بورسی و سایر سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر مثل سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، طی سال گذشته فعالیت کرده‌اند.
گزارش سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجمن نشان می‌دهد آن‌ها در سال 1400 بیش از 2200میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. البته این رقم شامل سرمایه‌گذاری مستقیم، سرمایه‌گذاری در پروژه و سایر سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.
رقم مذکور براساس داده‌های 36 عضو انجمن شامل 20 صندوق پژوهش و فناوری، 12 شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر خصوصی، دو شتابدهنده و سرمایه‌گذار فرشته، یک شرکت توسعه خدمات فناوری و یک صندوق جسورانه بورسی اعلام شده است.
تعداد کل قراردادهای سرمایه‌گذاری نیز 310 مورد گزارش شده است، یعنی هر قرارداد سرمایه‌گذاری به طور میانگین چیزی در حدود 7 میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که یک تویوتا لندکروز مدل 2012 بیش از این قیمت در ایران معامله می‌شود.
گفتنی است رقم کل سرمایه‌گذاری‌های انجمن به نسبت سال 1399 رشدی سه برابری را نشان می‌دهد، اما با توجه به نرخ دلار در کشور و تورم موجود، ارقام قابل توجهی به نظر نمی‌رسد.
همچنین داده‌های 30 عضو انجمن حاکی از آن است که مبلغ 42درصد قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر کمتر از یک میلیارد تومان بوده است. سرمایه‌گذاری‌های بیش از 10 میلیارد تومانی نیز تنها شامل 9درصد قراردادها می‌شود.
سرمایه‌گذاری خطرپذیر 1500میلیارد تومانی روی استارتاپ‌ها
بخش دیگر گزارش انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر به داده‌های 43عضو انجمن استناد کرده که براساس آن 2665 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در سال 1400 از سوی آن‌ها صورت گرفته است. بر این اساس، 58درصد سرمایه‌گذاری‌ها به صورت مستقیم روی استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور بوده است.
طبق این گزارش، 86درصد از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر مستقیم نیز از سوی شرکت‌های خصوصی انجام شده است و صندوق‌های پژوهش و فناوری تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری خطرپذیر غیرمستقیم داشته‌اند.
براساس داده‌های 21 عضو، تنها 60درصد از مبلغ قراردادهای سرمایه‌گذاری خطر پذیر به سرمایه‌پذیران پرداخت شده و 40 درصد آن در تعهد پرداخت است. همچنین بیش از 95درصد قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر، از نوع سهامی بوده‌اند. 2.3درصد مشارکت در پروژه، 0.5درصد قرض قابل تبدیل به سهام،0.3درصد تامین مالی جمعی و 0.3درصد حق‌الامتیازی‌اند.
اما چه حوزه‌های برای سرمایه‌گذاران جذاب بوده‌است؟ داده‌های 31 عضو انجمن VC نشان می‌دهد خدمات آموزشی و سازمانی، اخبار، سرگرمی و بازی و تجارت الکترونیکی جذاب‌ترین حوزه‌ها برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر بودند.
گزارش سرمایه‌گذاری خطرپذیر نشان می‌دهد تنها 4درصد استارتاپ‌های متقاضی موفق به جذب سرمایه از انجمن VC شده‌اند. که برای این مهم، به طور میانگین فرایندی 80 روزه را پشت سرگذشتند.
بیشترین زمان این فرایند به بحث ارزیابی موشکافانه اختصاص دارد و به طور میانگین 10روز پس از امضای قرارداد، اولین پرداخت به سرمایه‌پذیر صورت گرفته است.
متمرکز شدن فعالیت‌های استارتاپی در تهران یکی از پاشنه آشیل‌های اکوسیستم به اعتقاد بسیاری از کارشناسان است. آمارهای انجمن VC نیز از تمرکز فعالیت‌های این چنین در تهران خبر می‌دهد. براساس گزارش سرمایه‌گذاری خطرپذیر، نزدیک به 73درصد قراردادهای سرمایه‌گذاری VC در استان تهران بوده است.
تسهیلات و ضمانت‌نامه‌ها
عملکرد اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران نشان می‌دهد 4599 تسهیلات به مبلغ 1340میلیارد تومان از سوی آن‌ها اعطا شده است. میانگین مبلغ هر تسهیلات نیز حدود 290 میلیون تومان است.
گفتنی است 95درصد تسهیلات به مبلغ 1180میلیارد تومان در سال 1400 توسط صندوق‌های پژوهش و فناوری اعطا شده است.
آمارها نشان می‌دهد تسهیلات اعطا شده در مقایسه با سال 1399 حدود 500میلیارد تومان کاهش یافته است. بیش از 70درصد کل مبلغ تسهیلات نیز به تهرانی‌ها اختصاص داشته است.
این تسهیلات شامل قرض‌الحسنه، جعاله، لیزینگ و استصناع (پرریسک جهت مشارکت در ساخت محصول) بوده که بیش از 45درصد کل تسهیلات از نوع جعاله (تسهیلات کوتاه‌مدت با هدف تامین سرمایه در گردش توسعه محصول، افزایش سهم بازار و…) است.
داده‌های 29 عضو انجمن VC نشان می‌دهد آن‌ها در سال 1400 حدود 3800 ضمانت‌نامه به مبلغ 3600 میلیارد تومان صادر کرده‌اند.
صدور ضمانت‌نامه از سوی انجمن طی 6 سال گذشته روندی تقریبا صعودی داشته است. شرکت در مناقصه/مزایده، پیش‌پرداخت، حسن انجام کار و تعهد پرداخت از جمله انواع ضمانت‌های صادر شده توسط اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران بوده است. بیش از 45درصد مبلغ کل ضمانت‌نامه‌ها از نوع پیش پرداخت بوده است.
<دیجیاتو / منبع
