عروق قلبی که با نام عروق کرونری قلب نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در سلامت قلب دارند. گرفتگی عروق قلبی یا بیماری عروق کرونری که به اختصار «CAD» نام دارد، نرخ مرگ و میر بالایی در جهان را به خود اختصاص داده است. در این مقاله روش‌های پیشگیری و درمان آن را بررسی می‌کنیم.
گرفتگی عروق قلبی
گرفتگی عروق قلبی زمانی رخ می‌دهد که یک ماده مومی شکل به نام «پلاک» در داخل شریان‌هایی که خون را به عضله قلب می‌رسانند، ایجاد می‌شود. ممکن است چندین دهه طول بکشد تا جریان خون مسدود شود اما درنهایت پلاک می‌تواند منجر به حمله قلبی و یا نارسایی قلبی شود.
علل بروز CAD
از همان اوایل کودکی، پلاک که ترکیبی از کلسترول، چربی و برخی مواد دیگر است، شروع به چسبیدن به دیواره‌های رگ‌های خونی می‌کند. در طول زمان این مسئله سبب می‌شود شریان‌ها باریک شوند که به این حالت «آترواسکلروز» می‌گویند.
در برخی موارد، پلاک ممکن است بشکند یا پاره شود. درنتیجه آن، سلول‌ها خونی به نام «پلاکت» سعی می‌کنند شریان را ترمیم کنند و یک لخته خون تشکیل دهند. این لخته خون از جریان آزاد خون در شریان‌ها جلوگیری می‌کند.
ما می‌دانیم جریان خون اکسیژن و مواد مغذی را به قلب می‌رساند و اگر جریان ورودی خون به قلب کاهش یابد، منجر به تنگی نفس و درد قفسه سینه می‌شود.
بدون اکسیژن کافی، قلب ضعیف می‌شود. همین مسئله منجر به ضربان قلب نامنظم (آریتمی) می‌شود. همچنین کاهش جریان خون ورودی به قلب سبب نارسایی قلبی می‌شود – به این معنا که قلب نمی‌تواند خون کافی را در سراسر بدن پمپ کند تا نیازهای بدن را برآورده کند.
اگر پلاک آنقدر بزرگ باشد که جریان خون به عضله قلب را به صورت کامل متوقف کند، فرد دچار حمله قلبی می‌شود.
علائم گرفتگی عروق قلبی
در مراحل اولیه ممکن است فرد علائم به خصوصی نداشته باشد. اما با ادامه تشکیل پلاک‌ها و کاهش جریان خون به عضله قلب، ممکن است فرد متوجه تنگی نفس یا خستگی مداوم به خصوص درهنگام ورزش کردن شود.
شایع‌ترین علائم گرفتگی عروق قلبی درد قفسه سینه است. برخی افراد آن را با سوزش معده یا سوءهاضمه اشتباه می‌گیرند.
همچنین ممکن است فرد این درد را در ناحیه شانه‌ها، بازو، پشت یا فک نیز تجربه کند. درد در ناحیه قفسه سینه در قسمت مرکز یا سمت چپ احساس می‌شود که چند دقیقه طول می‌کشد و یا از بین می‌رود و مجددا ظاهر می‌شود.
علائمی که کمتر شایع هستند، عبارتند از: حالت تهوع یا استفراغ همراه با سبکی سر، سرگیجه یا عرق سرد.
زنان اغلب علائم متفاوتی را از مردان احساس می‌کنند. درحالیکه شایع‌ترین علامت همچنان درد در ناحیه قفسه سینه برای زنان و مردان است، زنان بیشتر به علائم دیگری مانند تنگی نفس، خستگی مفرط طولانی مدت، حالت تهوع، استفراغ و درد در ناحیه پشت یا کف دچار می‌شوند.
عوامل افزایش خطر ابتلا به گرفتگی عروق قلبی
بیماری گرفتگی عروق قلبی (CAD) با افزایش سن نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کند. ژنتیک نیز یکی از عوامل دخیل است. با این‌حال، موارد دیگری نیز تاثیرگذار هستند که می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد:
میزان کلسترول خون، فشار خون، سیگار و مصرف مواد مخدر، سندروم متابولیک، دیابت، چاقی و اضافه وزن، عدم ورزش و کم تحرکی، استرس، افسردگی، عصبانیت، رژیم غذایی ناسالم، مصرف الکل و اختلال خواب.
روش‌های درمان
بسته به شدت گرفتگی عروق قلبی درمان تجویز شده می‌تواند متفاوت باشد. با این‌حال، روش‌های درمانی زیر شایع هستند.
تغییر سبک زندگی: از غذاهایی که دارای چربی ترانس، چربی اشباع شده، قندهای ساده و سدیم هستند استفاده کنید. سیگار را ترک کنید. روزانه 30 دقیقه یا بیشتر فعالیت ورزشی انجام دهید ( در صورتی که بیماری قلبی دارید با پزشک خود مشورت کنید تا سطح ورزش را برای شما مشخص کنید). وزن خود را کاهش دهید. روش‌های موثر برای کاهش استرس را بیاموزید و به کار ببرید.
مصرف دارو: گاهی وضعیت قلب فرد در حالتی است که نیاز به مصرف دارو توسط پزشک احساس می‌شود. این داروها می‌توانند شامل رقیق کننده‌های خون (ضد انعقاد) مانند آسپرین، مهارکننده‌های ACE، مسدود کننده‌های بتا، نیتروگلیسیرین، مسدود کننده‌های کانال کلسیم، سرکوب کننده‌های ایمنی خاص، استاتین و یا «PCSK9s» باشند.
آنژیوپلاستی: این روش می‌تواند شریان‌های مسدود یا باریک را بدون باز کردن قفسه سینه باز کند. در این روش، پزشک یک لوله نازک و انعطاف پذیر را با یک بالون در رگ‌های خوبی می‌گذارند تا به شریان مسدود شده برسد. سپس بالون باد می‌شود تا شریان باز شود و خون بیشتری جریان کند. این یکی از روش‌های مرسوم گرفتگی عروق قلبی است.
پیوند «بای‌پس عروق کرونری»: این روش یک نوع جراحی است که در آن پزشک از رگ‌های خونی سایر قسمت‌های بدن برای ایجاد یک انحراف در اطراف انسداد عروق کرونری استفاده می‌کند.
تشخیص روش درمان وابسته به نظر پزشک است و نیاز به انجام آزمایش‌های متعدد برای تعیین وضعیت گرفتگی عروق قلبی در هر مورد است.
به طور کل می‌توان گفت علائم گرفتگی عروق قلبی عبارتند: تنگی نفس، درد و ناراحتی در ناحیه قفسه سینه، احساس فشار در ناحیه قفسه سینه، سنگینی، فشرده شدن، سوزش قلب و کرختی بدن. فرد با این علائم باید سریعا با اورژانس تماس بگیرد.
خوشبختانه اکنون علم پزشکی به حدی پیشرفت کرده است که گرفتگی عروق قلبی با روش‌های جدید قابل درمان است. وابسته به میزان گرفتگی عروق نوع درمان متفاوت است. پزشک با انجام آزمایش‌های مختلف می‌تواند سطح گرفتگی را تعیین کند و با تجویز دارو یا انجام عمل جراحی فرد بیمار را درمان کند.
از آنجا که این بیماری جریان خون ورودی به قلب را کاهش می‌دهد، احتمال آسیب دیدن عضله قلب وجود دارد. گرفتگی عروق قلبی می‌تواند سبب سکته قلبی شود و نیاز است به سرعت تشخیص داده شده و درمان شود.
<دیجیاتو / منبع
