ویکی‌پدیا یکی از مهم‌ترین مراجع اطلاعات دنیاست که می‌تواند تأثیر چشمگیری روی افکار عمومی داشته باشد؛ بنابراین نفوذ در آن و دستکاری اطلاعات می‌تواند اهمیت بالایی مخصوصاً برای برخی کشورها داشته باشد. حالا گزارشی جدید مدعی شده که عربستان سعودی توانسته است به بالاترین ادمین‌های این مرجع دسترسی پیدا کند تا روی اطلاعات منتشرشده درباره این کشور کنترل داشته باشد و البته دو ادمین آن را زندانی کرده است. در این میان ویکی‌مدیا هرگونه نفوذی را رد می‌کند. اما ماجرا از چه قرار است؟ برای اطلاع از جزئیات این ماجرای بحث‌برانگیز با دیجیاتو همراه باشید.
طبق گزارش گروه دموکراسی برای دنیای عرب (DAWN)، نفوذ عربستان در ویکی‌پدیا به سال 2020 برمی‌گردد که یکی از نتایج آن، دستگیری دو مدیر ویکی‌پدیا بوده است. این مدیران به نام‌های «زیاد الصوفیانی» (8 سال حبس) و «اسامه خالد» (32 سال حبس) به‌دلیل انتشار محتواهای انتقادی درباره آزار و اذیت فعالان سیاسی در عربستان و «تأثیرگذاری روی افکار عمومی» و «نقض اخلاقیات جامعه»، به زندان افتاده‌اند. البته بنیاد ویکی‌پدیا بیانیه‌ای منتشر کرده است که این گفته‌ها را نقض می‌کند.
ویکی‌مدیا نفوذ عربستان در ویکی‌پدیا را رد می‌کند
طبق بیانیه ویکی‌مدیا، هیچ نفوذی در این سازمان صورت نگرفته است و ادمین‌های ویکی‌پدیا هیچ رتبه‌ای ندارند. این بیانیه متفاوت در ادامه تحقیق ویکی‌مدیا در ماه گذشته میلادی منتشر می‌شود. تحقیق ماه گذشته ویکی‌مدیا منجر به ممنوعیت دسترسی 16 کاربر به ویکی‌پدیا در پی ویرایش‌های متضاد منافع در پروژه‌های ویکی‌پدیا در ناحیه خاورمیانه و آفریقای شمالی (MENA) شد.
ویکی‌مدیا در آن زمان گفته بود که توانسته است تأیید کند که تعدادی از کاربران با ارتباط نزدیک با احزاب خارجی، به‌‌صورت هماهنگ دست به ویرایش محتوا می‌زنند تا اهداف همان احزاب را پیش ببرند.
براساس بیانیه مشترک DAWN با گروه بیروتی SMEX و مصاحبه با مدیران زندانی‌شده، ظاهراً این احزاب خارجی درحقیقت مأموران دولتی بوده‌اند که نقش ویرایشگرهای مستقل را بر عهده گرفته بودند. این گزارش مدعی شده است که این مأموران دولتی برای مقامات عربستانی جاسوسی می‌کردند و مدیرانی را که حاضر به پیروی از دستورات دولت نبوده‌اند، شناسایی می‌کردند که نتیجه این اقدام دستگیری دو مدیر بوده است. درحقیقت این دو مدیر به‌خاطر اینکه ورودی مطالب در ویکی‌پدیا دارای اطلاعاتی بوده که مورد تأیید دولت قرار نداشته است، زندانی شده‌اند.
«سارا لی ویتسون»، مدیر اجرایی DAWN در واکنش به بیانیه جدید ویکی‌مدیا گفته است ویکی‌مدیا درحال بازی با کلمات است و باید درباره موضوع «ویرایش‌های متضاد منافع در پروژه‌های ویکی‌پدیا» شفاف‌‌سازی کند و همچنین درباره 16 کاربری که دسترسی‌شان قطع شده است، اطلاعات شفاف‌تری منتشر کند. ویتسون از ویکی‌مدیا خواسته است که مدل جهانی‌اش برای وابستگی به ویرایشگرها در رژیم‌های تمامیت‌خواه (توتالیتر) را تغییر دهد. البته در این صفحه ویکی‌مدیا، نام 16 کاربری که دسترسی‌شان قطع شده است، وجود دارد.
دستگیری دو مدیر ویکی‌پدیا در عربستان در گزارشی از گاردین هم بازتاب داده شده است، بااین‌حال سخنگوی ویکی‌مدیا می‌گوید که گزارش گاردین و البته بیانیه SMEX/DAWN دقیق نیستند. سخنگوی ویکی‌مدیا به آرس‌تکنیکا گفته که تحقیقات آن‌ها نشان داده است که هیچ‌گونه نفوذی از سوی عربستان سعودی صورت نگرفته:
«در تحقیقات ما هیچ یافته‌ای مبنی‌بر نفوذ دولت عربستان در مدیران بالارده ویکی‌پدیا وجود نداشت و البته هیچ رتبه‌ای میان مدیران ویکی‌پدیا وجود ندارد. همچنین در گزارش ما هیچ اشاره‌ای به کاربران عربستانی که تحت تأثیر دولت عربستان کار می‌کردند، وجود نداشت. درحالی‌که ما نمی‌دانیم ویرایشگرهای داوطلب واقعاً کجا زندگی می‌کنند، ممنوعیت 16 کاربر که ممکن است کاربران سعودی هم در میان آن‌ها باشند، بخشی از یک اقدام بسیار گسترده‌تر در ناحیه MENA بود.»
با وجود تمام این گفته‌ها، گروه‌های مدافع حقوق بشر از ویکی‌مدیا می‌خواهند عملکرد قاطع‌تر و البته شفاف‌تری داشته باشد. از سوی دیگر از مقامات عربستانی خواسته‌اند که درباره تلاش‌هایشان برای کنترل محتوا روی ویکی‌پدیا و تأثیرگذاری روی این مرجع، توضیح دهند. البته مقامات عربستان هنوز واکنشی به این گزارش‌ها از خود نشان نداده‌اند.
<دیجیاتو / منبع
